MOHAMMED ILYAS: MSANII ALIEZUNGUKA DUNIA KWA FANI YA TAARAB

“ NAFARIJIKA mno kuona kazi zangu za kisanii katika fani ya muziki wa taarab na nimepata heshima kubwa,hivyo najivunia kutimiza miaka 51 jukwaani pamoja na kupata nafasi kubwa ya kutoa elimu ya muziki,”.

Maneno hayo yametoka kinywani mwa msanii maarufu na gwiji wa kutunga na kuimba nyimbo za taarab asilia visiwani hapa,Mohammed Ilyas Amirdin.

Bila shaka jina hilo sio geni miongoni mwa mashabiki wa taarab katika ukanda wa Afrika Mashariki na Kati na hata barani Ulaya na katika Nchi kadhaa za Kiarabu.

Umashuhuri wa mkongwe huyo ambae hivi sasa ametimiza miaka 51 tangu ajitumbukize katika usanii huo,unatokana na ujuzi kipaji alichonacho pamoja na sauti nzito yenye mvuto wa kipekee na inayoweza kumtoa nyoka pangoni pamoja na kuwavutia walioko mbali.

Akizungumza na mwandishi wa makala hii,Ilyas alisema chimbuko la umahiri wake lilianzia katika fani ya kusoma kitabu cha Quraan kwa njia ya Tajweed pamoja na pamoja na kughani kasida akiwa kijana mdogo.

Alieleza kwamba wakati akiwa darasa la sita katika shule ya Darajani mwaka 1962 alijiunga rasmin katika tasnia ya muziki kwa kujumuika na kikundi cha watoto wadogo kilichoanzishwa na marehemu Maalim Iddi Abdallah Farahan pamoja na mkewe.

Alisema katika kikundi hicho walikuwemo wasanii wengi akiwemo Mukrim Hamdan,Ahmed Tahir,Saleh Hassan Sheikh,pamoja na watoto wa marehemu Iddi Farahan Suleiman  na Bashir.

Kwa mujibu wa maelezo yake kwa mara ya kwanza kupanda jukwaani na kuimba ilikuwa mwaka 1965 katika ukumbi wa Sayyid Khalifa ambao kwa sasa ni jengo la Shirika la Utangazaji Zanzibar ZBC Televisheni ambapo aliimba wimbo aliotunga mwenyewe uliojulikana kwa jina la ‘Ua la kijani’.

Ingawa siku hiyo ilikuwa ndo mwanzo kutolewa ukumbini,sauti yake na namna alivyolimudu jukwaa iliwavutia wasanii maarufu wakati huo marehemu Iddi Farahi na marehemu Maalim Seif Salim.

“Kutokana na kile nilichokionyesha siku ile ya mwanzo,walimu wangu walinishauri nijiunge na Nadi Ikhwan Safaa na bila ajizi nilikuwa na hiyo ikawa hatua yangu ya kwanza kuelekea katika mafanikio niliyonayo sasa,”alisema.

Msanii huyo alisema akiwa ndani ya kundi hilo alibahatika kukutana na wasanii wengi mahiri akiwemo marehemu Maulid Machaprala,Mohammed Seif Khatib,Mohammed Ahmed,Abdallah Issa,Salum Kassim Nihifadhi Abdallah na wengine wengi.

Awali alipojiunga na kundi hilo,Ilyas alisema kwamba wasanii wake walikuwa wkaiimba nyimbo zenye kuelezea  maudhui ya Mapinduzi ya Zanzibar ya mwaka 1964.

Mnamo mwaka 1968 Ilyas alitunga wimbo uliojulikana kwa jina la ‘Umeumbuka ‘ukiwa wa kwanza tangu ajiunge na kundi hilo ambalo hivi sasa linatimiza miaka 111 tangu kuzaliwa kwake.

“Nilipojiunga na Nadi Ikhwan Safaa tulikuwa tunaimba nyimbo za Mapinduzi,lakini mwaka 1968 tulianza kutunga nyimbo za kawaida na mimi nilitunga nyimbo ilojulikana kwa jina la Umeumbika,”alifafanua.

Baadae alifahamisha kwamba msanii Jawad Ibrahim ambae kwa sasa anaishi nchini Muscat Oman,alimtungia wimbo uliokua ukijulikana kwa jina la ‘Tone la mvua’ ambao pia ulimpatia umaarufu zaidi kutokana na maudhui yake.

Aidha Ilyas ambae amevishwa joho la kuitwa Profesa alieleza kwamba aliweza kumtungia wimbo  mwalimu wake marehemu Seif Salim uliokuwa ukijulikana kwa jina la ‘Cheka uondoe shaka’.

Baadae msanii huyo gwiji aliweza kuhama visiwani Zanzibar na kuhamia jijini Dar es Salaama kwa kujiunga na kundi la Al-Wattan ingawa hapo hakuwahi kutunga nyimbo bali alikuwa akighani wimbo wake wa Umeumbika ambao alitokana nao visiwani Zanzibar.

Umahiri wake,na uwezo wa kuimiliki sauti yake anapokuwa jukwaani haukuonekana na wapenzi wa taarab Zanzibar pekee,bali pia ulivuka bahari na kufika ng’ambo ya visiwa vya Marashi ya karafuu vya Unguja na Pemba.

Hilo lilithibitishwa na kuchukuliwa kwake na aliyekuwa Mkuu wa Mkoa wa Shinyanga wakati huo Mustafa Songambele,ili aende akanzishe kikundi cha taarab mkoani humo.

Alipofika Mkoani humo aliweza kuanzisha kundi lililokuwa likijulikana kwa jina la ‘Shinyanga Musical Club kundi ambalo aliweza kudumu nalo kwa muda wa miaka minne.

Ilyas alidhihirisha uwezo wake pale alipolitungia wimbo kundi hilo ambao wimbo huo aliupa jina la ‘Ninaishi na waridi’ ambao alisema uliwavutia wengi na kumuongezea mashabiki.

Kwa kuwa umuhimu wa kujifunza zaidi upo pahali popote,hatimae Ilyas alirejea jijini Dar es Salaam na kujiunga na Brass Band ya Jeshi la Polisiili kujiendeleza katika fani hiyo ambapo hapo pia alikaa kwa muda wa miaka minne.

Baada ya hapo Profesa Ilyas alirejea visiwani Zanzibar kujumuika na wenzake wa Nadi Ikhwan Safaa (Malindi) na hapo ndipo alipoweza kutunga nyimbo nyingi sana pamoja na kutia muziki.

Profesa alisema kwamba akiwa hapo,aliweza kutunga nyimbo zaidi ya 40 ambazo ziliimbwa na waimbaji mahiri na mashuhuri hapa visiwani kama vile Rukia Ramadhan,Mwanahawa Ali,Marehemu Machaprala na wengine wengi.

Alizitaja baadhi ya nyimbo alizotunga yeye mwenyewe pamoja na kutia muziki ni pamoja na Usiku wa fadhila,Njoo kwa mtu mkweli,Mwana wa mwenzio,Siri ya moyoni,Ameniteka na nyengine nyingi.

Katika mikakati ya kujiimarisha zaidi kimuziki,mwaka 1990  msanii huyo aliunda kikundi chake mwenyewe cha Twinkling Star(Nyota zameremeta) pamoja wenzake kadhaa akiwemo  Seif Salim, Ally Bassalama, Juma Chanichi,Abdulaziz Yussuf  ambao hao wote wameshatangulia mbele ya haki.

Baadhi ya vibao vilivyotamba na kupendwa na wengi ni pamoja na Bahati haina kwao,Moyoni sina nafasi,Nisafirishe kwa huba na kadhalika.

Baadhi ya maneno yaliokuwemo katika wimbo wa Moyoni sina nafasi ni kama ifuatavyo.

Moyoni sina nafasi,Kuweka nongwa na chuki

Wala silipi kisasi ,Kufanya hivyo sitaki

Kugombana nina hisi,Nnapotoka siogopi

Kipaji,umahiri,moyo wa kujituma na kutunga nyimbo nyingi bora  ni mambo yaliomuinua sana mkongwe huyo na kutokana na sifa hizo aliwahi kutumiwa barua ya pongezi kutoka kwa Malikia Elizabeth wa Uingereza.

“Nashukuru sana katika nyimbo nilizotunga kwenye kikundi cha Nyota zameremeta zilizniwezesha kupata barua nyingi sana za pongezi pamoja na ile iliyotoka kwa Malkia wa Uingereza kutambua kmipaji changu hii ni faraja kubwa kwangu,”alisema.

Lakini pamoja na mafanikio hakuna jambo linalokosa changamoto,ingawa katika hili Ilyas alisema matatizo aliyokuwa akiyapata hayakumpa tabu kwa vile aliweza kuyakabili na kuyachukulia kama ni sehemu ya kazi.

Nilipomuliza ni faida gani alizozipata katika harakati za usanii,mwanamuziki huyo alisema ni pamoja na umaarufu ndani nan je ya Zanzibar,kuheshimiwa na watu wa rika tofauti sambamba na kutembea nchi mbali mbali duniani.

Alizitaja nchi ambazo alizowahi kufika kwa kazi ya usanii ni pamoja na Oman,Dubae,Visiwa vya Comoro,Uingereza,Ujarumani,Ufaransa,Italia Finland, Kenya na nyengine nyingi.

Mtu akiwa msanii au unashiriki katika fani yoyote hukosi wasanii wanaokuvutia au kuwashabikia.

Kwa upande wa Prefesa Ilyas aliwataja wasanii wanaomgusa ni pamoja na Rukia Ramadhani,Sabah Muchacho na marehemu Seif Salim.

Aidha hakuweza kuficha mapenzi yake kwa wasanii wanaoimba nyimbo za kiarabu akina Mohammed Abdulwahab,Ummu Kulthum,na Abdelhalim Hafidh ambao wote ni marehemu pia alisema anavutiwa na waimbaji wa kizungu kama Julio Iglasius na Elvis Presley.

Akizungumzia dhana iliyo mawazo mwa wengi,kuwa muziki ni uhuni,Profesa Ilyas alipinga vikali na kusema kwamba na kusema kwamba uhuni ni tabia ya mtu mwenyewe kwa vile kwa vile wapo wahuni ambao hawana uhusiano na mambo ya muziki.

“Hili la kuwa muziki ni uhuni nalipinga hadi mwisho wa dunia,hizi ni tabia ambazo mtu huamua kujitumbukiza hata kama sio mwanamuziki tunawaona wengi wa aina hiyo,”alifahamisha.

Kuhusu aina mpya ya taarab iliyoingia nchini na pengine duniani sasa,alidai hakuna kitu kama hicho ‘modern taarab’ bali huo ni muziki unaoengezwa vionjo kwa kutumia ala za kisasa baada ya zile za asili.

Mbali na kujihusisha na usanii hapa nchini,Profesa Ilyas aliwahi kuajiriwa katika Idhaa ya Kiswahili ya Ujerumani(DW) akiwa msomaji wa mashairi na tenzi na kuandaa makala za utamaduni.

Ilyas alielezwa kutopendezwa na mtindo wa vikundi vya taarab ambavyo wasanii wake hawataki kujituma kwa kutunga nyimbo zao lakini wanategema nyimbo za wengine na hata kuzinunua na kuziita zao .

“Huu sio mtindo mzuri,usanii ni kutumia akili kwa kutunga vitu vipya mtu anapochukua kazi za mwengine kuita yako bado unampa umaarufu aliyeitengeneza,nawaomba wasanii waache tabia kama hiyo kama wanataka kuendelea,”alisema.

Aidha alitoa wito kwa Serikali kupitia Ofisi za Hakimiliki(COSOZA) kuzidisha mikakati katika kusimamia na kulinda haki za wasanii ili zisiwanufaishe watu wajanja wanaokula migongoni mwao.

Alielezea miongoni mwa mambo yanayochangia tasnia ya taarab isikue ni ushirikiano mdogo kati ya wasanii na Serikali .

Hata hivyo Profesa Ilyas alimpongeza aliekuwa Waziri wa Habari Utamaduni na Michezo,Ali Juma Shamuhuna,kutokana na msaada wake mkubwa aliompa hadi kufika kupata barua ya Malkia.

Gwiji huyo alizaliwa Zanzibar katika mtaa wa Vikokotoni mwezi Machi tarehe 23 mwaka 1952 akiwa mtoto wa pili katika familia ya watoto watano wanaume wawili na wanawake watatu.

Alianza masomo mwaka 1958 katika shule ya Darajani kuanzia darasa la kwanza hadi la nane .

Pamoja na kundi lake na Nyota zameremeta,pia anasaidia kuwafundisha wasanii wa kikundi cha wanawake cha Tausi Women Taarab kinachoongozwa na Mkurugenzi wake Maryam Hamdan na pia hupiga muziki na wasanii kadhaa katika hoteli ya Serena Inn.